1. Inleiding
Het jaar 2017 is een bijzonder jaar, omdat het 50 jaar geleden is dat Jeruzalem door Israël in de 6-daagse oorlog overwonnen. Volgend jaar, 2018, is het jaar dat de staat Israël 70 jaar bestaat. Reden om eens dieper in te gaan op wat jaartallen rondom de geschiedenis van Jeruzalem. Want die tonen een opmerkelijk patroon.
2. De Babylonische ballingschap: in 19 jaar voltooid
Nadat het 10-stammenrijk door de Assyriërs is overwonnen en een groot deel van de bevolking in ballingschap is gevoerd komt het 2-stammenrijk ook steeds meer onder druk te staan van de Assyriërs. Uiteindelijk weet een deel van het 2-stammenrijk, het deel rondom Lachis en Jeruzalem, stand te houden.
Ruim een eeuw later krijgt het 2-stammenrijk te maken met de Babyloniërs, die de Assyriërs hebben overwonnen. Het komt tot een conflict en in het jaar 605 v.Chr. valt Nebukadnessar het land binnen (2 Kon. 24:1). Een aantal hovelingen, waaronder Daniël, worden naar zijn hof gevoerd (Dan. 1:1-2).
In 597 v.Chr. wordt een grote groep mensen in ballingschap gevoerd naar Babel (2 Kon. 24:15-17; 2 Kron. 36:6-7).
En dan wordt de ramp compleet. In 586 v.Chr. trekt Nebukadnessar in zijn 19de regeringsjaar Jeruzalem binnen en wordt de tempel verwoest. Een groot deel van de resterende bevolking wordt alsnog in ballingschap gevoerd (2 Kon. 25:8-9; 2 Kron. 36:17-20; Jer. 52:12). De Babylonische ballingschap werd zo voltrokken in drie fases over een periode van 19 jaar. In 605 v.Chr. gaan de eersten in ballingschap, en 19 jaar later in 586 v.Chr. is bijna de gehele bevolking in ballingschap gegaan en de tempel in Jeruzalem verwoest.
Deze periode van 19 jaar is uit de Bijbelse gegevens ook eenvoudig na te rekenen. Daniël is naar het hof van Nebadnessar gevoerd in het derde jaar van Jojakim, de koning van Juda (Dan. 1:1). Volgens Jer. 25:1 is het vierde jaar van Jojakim het eerste jaar van Nebukadnessar. En in het 19de jaar van Nebukadnessar werd de tempel verwoest. Dat betekent dus ook dat toen Nebukadnessar in 605 v.Chr. voor het eerst hovelingen vanuit Juda naar Babel meenam hij nog geen keizer was.
3. De ballingschap na 70 jaar afgelopen
De profeet Jeremia voorspelde dat het volk 70 jaar dienstbaar zou zijn aan de Babylonische koning (Jer. 25:11-12; 29:10; zie ook Dan. 9:2).
In 539 v.Chr. overwint de Perzische koning Kores (Cyrus) de Babyloniërs en een jaar later geeft hij de ballingen in Babel toestemming om terug te keren naar Jeruzalem (2 Kron. 24:22-23; Ezra 1:1-4). Een klein deel doet dat vervolgens ook en in 535 v.Chr. wordt begonnen met de herbouw van de tempel (Ezra 3:8-13). Precies 70 jaar na het begin van de ballingschap.
4. De 70 jaar van Zacharia
De profeten Haggaï en Zacharia zijn bekend vanwege hun aanmoedigingen aan het volk om door te gaan met de herbouw van de tempel. Op het moment dat zij profeteren (rond 520 v.Chr.) is de profetie van Jeremia met betrekking tot de 70 jaar al vervuld. Toch maakt Zacharia een opmerkelijke toespeling op deze profetie.
Zach. 1:12 Toen riep de engel van de HEER uit: ‘HEER van de hemelse machten, hoe lang zal het nog duren voor u erbarmen toont met Jeruzalem en de steden van Juda, waarop u nu al zeventig jaar verbolgen bent?’
Zach. 7:5 ‘Zeg tegen de bevolking van dit land en tegen de priesters: “Wanneer jullie in de vijfde en de zevende maand rouwen en vasten, nu al zeventig jaar lang, doe je dat dan werkelijk voor mij?
De verwoesting van de tempel in Jeruzalem wordt ervaren als een uiting van de toorn van God. Sinds de verwoesting van de tempel wordt er tweemaal per jaar gevast door het volk als teken van rouw en verootmoediging. Het is opmerkelijk dat Zacharia hier zo nadrukkelijk zegt dat de periode sinds de verwoesting van de tempel nu al 70 jaar duurt. Zonder dat er direct naar de profetie van Jeremia wordt verwezen ligt de associatie erg voor de hand. Temeer daar het op het moment dat de profetie wordt uitgesproken in werkelijkheid gaat om een periode die nog geen 70 jaar heeft geduurd (van 586 v.Chr. tot 520 v.Chr., dus zo’n 66 jaar).
Het opmerkelijke is dat de herbouw van de tempel is afgerond in 516 v.Chr (Ezra 6:16-18). Dat is dus 70 jaar na de verwoesting van de tempel in 586 v.Chr., en 19 jaar nadat men met de herbouw is begonnen in 535 v.Chr.
5. De 19 jaar in de recente geschiedenis
De Joodse hoogleraar Shani Taragin verwijst in een college naar een opmerkelijke parallel. De staat Israël is opgericht in 1948. Na 19 jaar werd Jeruzalem in de 6-daagse oorlog overwonnen, in 1967. Dit is een bijzondere verwijzing naar de geschiedenis van de ballingschap en de terugkeer uit de ballingschap, en naar de verwoesting van de tempel en de herbouw ervan. Het laat zien hoe God ook nu nog zichtbaar is in de geschiedenis van Israël. Van begin van de ballingschap tot de definitieve verwoesting van de tempel in 19 jaar. De herbouw van de tempel wordt afgerond 19 jaar nadat men ermee begonnen is. En 19 jaar na de oprichting van de staat Israël wordt de hoofdstad Jeruzalem overwonnen. Joden zien hier geen toeval in maar de hand van God, en daar sluit ik me graag bij aan.
6. De kalender en de cyclus van 19 jaar
Het getal 19 is geen getal met een symbolische betekenis. Maar het is wel een opvallend getal als het gaat om de kalender. De Joden hebben de lengte van een maand gebaseerd op de maancyclus. Echter, 12 maancycli is korter dan een zonnejaar. Om ervoor te zorgen dat de maanmaanden is pas blijven lopen met de seizoenen wordt af-en-toe een extra maand ingevoegd. Om precies te zijn: 7 keer in 19 jaar. Er is dus een patroon van extra maanmaanden. Steeds wordt in het 3de, 6de, 8ste, 11de, 14de, 17de en 19de jaar van een dergelijke cyclus een extra maand ingevoerd.
Hoewel deze strikte regelmaat pas in de 4de eeuw is ontstaan, is dit in het kader van dit artikel wel opvallend.
Bas Krins – september 2017
Aangevuld maart 2020